तस्वीर सौजन्य : शान्तराज पौडेल
पृष्ठभूमि : महाशिला गाउँपालिकाको वडा नंं. ५ जोरकाफल र बनपाखे भन्ने बस्तीको बीचमा महाशिला रहेको छ । यसैको नामवाट महाशिला गाउँपालिकाको नामकरण गरिएको हो । पर्वत जिल्लाको महाशिला गाउँपालिकाका प्रवक्ता जिवन विक्रम उचैका अनुसार पहाडी भू-भागमा भएको महाशिलालाई विश्वकै ठूलो बिशाल ढुंगाको रुपमा दाबी गरिएको छ ।
नेपाल सरकार संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयलले पहिचान गरेका १०० वटा नयाँ पर्यटकीय गन्तब्यहरुमा पर्वत जिल्लाको महाशिलालाई छनोट गरेको छ । सन् २०२० लाई नेपाल भ्रमण वर्षका रूपमा मनाउने गरी २० लाख विदेशी पर्यटक नेपाल भित्र्याउने लक्ष्यको जिम्मा महाशिलालाई पनि दिइएको थियो ।
परिचय
पर्वत जिल्लामा साविकका होश्राङ्दी, भोक्सिङ, बालाकोट, पाखापानी, लुङ्खुदेउराली, कुर्घाका ७ र ८ वडाहरू, तथा फलामखानी गाउँ विकास समितिहरूलाई समेटेर महाशिला गाउँपालिका बनाइएको हो । १ सय ३० मिटर अग्लो शिला एक बिघा जग्गा फैलिएको छ । शिलाको तल्लो भागमा गुफा समेत छ ।
महाशिला महाशिला गाउँपालिकामा रहेको बिशाल महाशिला जमिन बाहिर देखिने भाग १,३०,००० घन मिटर रहेको छ । स्थानीयबासीले यसलाई मालढुङ्गा पनि भन्ने गर्दछन् । पहिले उक्त शिला साविकको लुत्तेदेउराली गाविसकै धुँवाकोटमा थियो । पछि तल झरेर साविकको पाखापानी गाविसमा पुगेर अडिएको हो ।
महाशिला (ढुंगा) एक पटक हिँडेर परिक्रमा गर्दा १ माना चामलको भात पाक्छ । झण्डै दुई चार सय मिटर पैदल हिँडेर परिक्रमा गरेपछि गुफाको चारैतिर घुम्न सकिन्छ । भौगोलिक हिसाबले भिरालो स्थानमा रहेकाले एक पटक फन्को मार्नका लागि १० मिनेटभन्दा बढी समय लाग्छ ।
धार्मिक तथा सांस्कृतिक महत्व
यहाँ नित्य पूजाआजा हुने गर्दछ भने शिवरात्री, बालचतुर्दशी जस्ता बिशेष पर्वहरुमा भगवान आरोध्यदेव शिवजीको पूजाआजा गर्ने, शत् वीज छर्ने गरिन्छ । यहाँ पूजाआजा गरेमा मनोकामना पूरा हुने, सुस्वास्थ्य तथा दिर्घायू हुन्छ भन्ने भनाई रहि आएको छ । उक्त स्थानमा बालाचतुर्दशी, शिवरात्रि, रामनवमी, अक्षय तृतीया लगायत चाडपर्वमा मेला लाग्ने गरेको छ ।
शिलामा बालाचतुर्दशी, महाशिवरात्री, रामनवमी, नाग पञ्चमीमा झक्तजनको घुइँचो लाग्नुका साथै मेला लाग्ने गरेको छ । शिलामा पूजा गर्न गुल्मी, पर्वत, बागलुङ, स्याङ्जा लगायतका जिल्लाबाट भक्तजनहरू आउँछन् । हिन्दुधर्म अनुसार शिलालाई भगवान् विष्णुका रुपमा पुजिन्छ । महाशिला पुज्नका लागि देशका विभिन्न ठाउँहरुबाट हरेक एकादशी, औंशी, सक्रान्ति लगायतका चाडपर्वमा धुमधाम मेला लाग्ने मात्र नभई धार्मिक आस्था राख्नेहरु दिनानुदिन आउँदछन् ।
पर्यटन प्रर्वद्धन
विश्वकै ठूलो महाशिला भएकाले यसलाई अवलोकन गर्न जिल्लामा आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटक आउने गर्छन् । लुंखुदेउरालीमा मोटरबाटोको सुविधा पुगेपछि भने पोखराबाट सिधै पर्यटक आउने गरेका छन् । महाशिला गाउँपालिकाले सोही महाशिलामा शिबको सुतेको मूर्ति बनाई विश्वभरका पर्यटक र धार्मिक तीर्थयात्रीहरु भित्रयाउने योजना अघि सारेको छ ।
समस्याहरु
आवश्यक प्रचार–प्रसारकै अभावमा र यसको महत्व देखाउन नसक्दा महाशिलामा आन्तरीक पर्यटकहरु फाटफुट जाने गरेको भएपनि जिल्ला बाहिरका र बिदेशी पर्यटकहरु भने तान्न सकिएको छैन । पर्यटकीय दृष्टिले पनि निकै महत्वपूर्ण मानिएको महाशिला दुर्गम गाउँमा भएका कारण उचित-प्रचार प्रसार हुन नसकेको हो ।
ध्यानाकर्षण
महाशिला जस्तो महत्वपूर्ण धार्मिक पर्यटकीय गन्तब्यलाई विश्व सम्पदा सूचीमा सूचीकृत गर्न नेपाल सरकार तथा गण्डकी प्रदेश सरकारको नेपालपत्रमार्फत ध्यानाकर्षण गर्दै तुरुन्त पहल गर्न जरुरी छ । जसले गर्दा यसलाई राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा चिनाएर पर्यटन प्रर्वद्धन गर्नु आजको आवश्यकता हो ।
कसरी पुग्ने ?
सदरमुकाम कुश्मा बजारबाट करिव ४० किलोमिटरको दुरीमा पर्ने लुंखुदेउरालीमा यो महाशिला रहेको हो ।
