आजकाल थाइराइड प्राय: जसोलाई हुने गरेको पाइन्छ । यो हाम्रो घाँटीमा हुने ग्रन्थी हो । यसले टी ३ र टी ४ नामक हर्माेन बनाउँछ । यो हर्मोनले शरीरलाई चाहिने तत्व विभिन्न अंग, कोशिकामा पुर्याउन सहयोग गर्छ र शरीरले तागत प्राप्त गर्छ ।
मानिसमा थाइराइड ग्रन्थीमा समस्या भयो भने थाइराइडको समस्या भएको मानिन्छ । हर्मोन बढी हुनुलाई हाइपर थाइराइडिज्म र हर्मोन कम हुनुलाई हाइपो थाइराडिज्म भनिन्छ । थाइराइड ग्रन्थीले राम्रोसँग काम गरेको छ कि छैन भनेर थाहा पाउन थाइराइड फङसन टेस्ट गर्नुपर्छ ।
त्यसमा थाइराइड स्टीमुलेटिङ हर्मोन (टीएसएच) जाँच हुन्छ । यसैबाट हर्मोन कम छ कि बढी छ भन्ने थाहा हुन्छ । टीएसएच एकदमै घट्न थाल्यो भने हर्मोन बढी छ भन्ने बुझिन्छ । टीएसएचले थाइराइड हर्माेन र थाइराइड ग्रन्थीलाई नियन्त्रण गर्ने काम गर्छ । यो टेस्ट गरेपछि शरीरमा थाइराइडले राम्रोसँग काम गरेको छ कि छैन भन्ने थाहा हुन्छ ।
थाइराइडको समस्या पुरुषमा भन्दा बढी महिलामा देखिन्छ किनभने अटोइम्युन समस्या पुरुषमा भन्दा महिलामा बढी हुन्छ । हर्माेन कमीको समस्या पुरुष भन्दा महिलामा नै बढी देखिन्छ । थाइराइड जुनसुकै उमेरका व्यक्तिलाई पनि हुने समस्या हो । हर्मोन बढीको समस्या २० देखि ४० वर्षको उमेरमा बढी देखिन्छ ।
मानिसमा थाइराइड हर्मोन कम हुँदा :
शरीर गलेको महसुस हुने, शरीर सुन्निने, कपाल झर्ने, निन्द्रा नलाग्ने वा बढी लाग्ने, छाला फुस्रो हुने, महिनावारी गडबड हुने जस्ता लक्षण बढी देखिन थाल्दछ ।
थाइराइड हर्मोन बढी हुँदा :
तौल घट्दै जाने, शरीर तातो हुने, निन्द्रा नलाग्ने,
मुटुको धड्कन बढेजस्तो हुने, हात-खुट्टा काँप्ने,
चिडचिड पसिना आउने, बढी रिस उठ्ने जस्ता लक्षण देखिन थाल्दछन् , यस्ता लक्षण देखिएमा डाक्टरको परामर्शमा थाइराइड परिक्षण गराउनु पर्दछ ।
थाइराइडको उपचार
थाइराइडको उपचारमा काचनार गुग्गललाई महत्वपूर्ण औषधि मानिएको छ । यो औषधि लामो समयसम्म दिनाले शरिरमा भएका अन्य गीर्खा समेत यो औषधिको साहेताले फाल्ने काम गर्दछ । एलोपैथिकमा थाइराइडका थुप्रै औषधि भएता पनि यो औषधिलाई हानी रहित उपचारको रूपमा सेवन गराउन सकिने छ ।
आजकाल यो औषधि आयुर्वेदिक कम्पनीले बजारमा ल्याएको छ । विश्वासिलो कम्पनीको औषधि ल्याएर खाने गरेमा यसले यो रोगमा रामबाण काम गर्दछ । यस्ता औषधिले एउटा रोगको लागी खादा शरीरमा भएका अन्य खराबी लाई समेत नष्ट गर्ने काम गर्दछ । हाम्रो आग्रह यो छ की यस्ता औषधि नै बढी प्रयोग गरौं भन्ने हाम्रो राय छ ।
काचनार गुग्गुल सेवन गर्ने तरिका
१. १-२ गोली दिनमा २ पटक ठिक नहुदासम्म खाने ।
नोट : नेपालमा आयोडिनयुक्त नुन हरेक घरमा भएपनि खाने तरिका नहुनाले आयोडिन लिनबाट मानिस बन्चित छन् । आयो नुन खोल्नासाथ बन्द डिब्बामा राख्नुपर्छ । खुला भाडामा राख्दा यसमा भएको सवै तत्व समाप्त भएको हुन्छ । यसरी आयोडिन समाप्त भएको नुनले फाइदा होइन बेफाइदा गर्न सक्छ ।
यो पनि पढनुहोस्
स्वास्थ्य रहन अपनाउनुपर्ने केहि उपायहरु
*डा. राम बहादुर बोहरा नेपाल वैकल्पिक चिकित्सा विकास परिषद नवलपरासीको अध्यक्ष, बरिष्ट आयुर्वेद डाक्टर तथा साइन्स इन्फोटेकका सल्लाहकार हुनुहुन्छ ।
