मौसम परिवर्तनसँगै रुघा देखापर्छ । यस रोगबाट प्राय:जसो सबैजना परिचित नै छन् । बिश्वमा शायद नै कोई ब्यक्ति यस्तो होला, जो आफ्नो जीवनमा कहिले पनि रुघा बाट पीडित नभएको होला । रुघा बिश्वमा सबैभन्दा बढि हुने संक्रामक रोगमध्ये एक हो ।
बर्षमा एक-दुई पटक धेरैजसोलाई रुघा लागेकै हुन्छ । प्राय: रुघालाई हामी साधारण सम्झेर बढी ध्यान दिंदैनौ सामान्य रोग मानिएतापनि यसले मानिसलाई निकै सताउँछ । यही रुघा बिग्रेर निमोनिया, दम, साइनोसाईटिस (पिनास) जस्ता अनेकौ रोगको कारण बन्न सक्छ । रुघालाई अंग्रेजी भाषामा कमन कोल्ड भनिन्छ ।
कारणहरु
१. सय कडौ प्रकारका भाइरस छन्, जसमध्ये राइनो भाइरसको संक्रमणबाट रुघा लाग्ने गर्दछ । धुलो, धुवाँ, प्रदुषण, बदलिंदो मौसम इत्यादिबाट एलर्जीका कारण रूघा लाग्ने गर्दछ ।
लक्षणहरु
१. चिसो लाग्नु र हाँक्छ्यु आउनु ।
२. आखाँ रसाउनु तथा नाकबाट पानी बग्नु ।
३. टाउको भारी हुनु, दुख्नु । नाक बन्द हुनु ।
४.हाँछ्यु आउनु ।
८. टाउको दुख्नु, जिउ दुख्नु, कहिलेकाही हल्का ज्वरो आउनु ।
रुघा सर्ने तरिका
रुघाबाट पीडित ब्यक्तिले हाँक्छ्यु गर्दा या खोक्दा भाइरसयुक्त खकारको सा-सानो थोपा (ड्रपलेट) भुईमा खस्दछ र वातावरणमा फैलिन्छ । स्वस्थ्य ब्यक्तिद्वारा श्वास फेर्दा मुखको माध्यमले एवं नाकको सिंगानबाट एक-अर्कामा रुघा फैलिन्छ ।
रूघाबाट कसरी बच्ने बचाउने ?
बराबर हात धुनु , ब्यक्तिगत सर-सफाईमा ध्यान दिनु रुघाबाट बच्ने उतम उपाय मानिन्छ । मुखमा मास्क लगाउनु । भिडभाड हुने ठाउँ जस्तै- सिनेमा हल, आमसभा, मेला आदिमा नाजाने । अन्य ब्यक्तिहरुमा संक्रमण नहोस् भनेर हछ्युँ गर्दा वा नाक सफा गर्दा रुमाल या टिश्यु पेपरको प्रयोग गर्ने ।
उपचार
रूघाको एलोपैथिकमा सटिक उपचार छैन भन्दा हुन्छ तर आयुर्वेदिक र होम्योपैथीकमा सटिक उपचार छ । आउनुस् उपचार गरेर फाइदा उठाउ ।
१. चित्रक हरितकी १ चमच दिनमा ३ पटक गरम पानीसित खानुहोस् ।
२. Silicea १२x को ४,४ गोली औषधि दिनमा चार पटक खानुस ठिक हुन्छ यो औषधि होम्योपैथीक हो ।
३. चार चमच जति खुकुरी रममा एक चमच सुद्ध मह राख्ने र हल्का सहदो गरम पानी एक गीलासमा मिलाएर साझ खाने रूघा निको हुन्छ ।
नोट : रूघा सन्चो नभएमा डाक्टरको परामर्शमा उपचार गराउने । मैले माथि दिएका फर्मुला हजारौं पटक परिक्षण गरेर लाभ उठाएका छन् । तल्लो ३ नम्बरको औषधि भने जाँड रक्सी खानेहरूको रूघा निको गराउन प्रयोग भएको छ ।
*डा. राम बहादुर बोहरा नेपाल वैकल्पिक चिकित्सा विकास परिषद नवलपरासीको अध्यक्ष, बरिष्ट आयुर्वेद डाक्टर, साइन्स इन्फोटेक र नेपालपत्रका सल्लाहकार तथा नेपालपत्रको स्वास्थ्य स्तम्भकार हुनुहुन्छ ।
