नेपाललाई विभिन्न धर्मशास्त्र तथा पुराणहरूमा अत्यन्तै प्राचीन भूमिको रूपमा वर्णन् गरिएको छ । पश्चिम नेपालको वुटवल क्षेत्रमा पाइएको रामपिथेस मानवको अवशेषले करीव एक करोड वर्ष भन्दा अगाडिदेखि नै नेपालमा मानवको वसोवास शुरु भईसकेको तथ्य प्रष्ट हुन्छ । नेपाललाई सत्ययुगमा सत्यवती, त्रेतायुगमा तपोवन र द्वापरयुगमा मुक्तिसोपान् भनिन्थ्यो भने कलियुगमा नेपाल भन्ने गरिएको कुरा हाम्रा पौराणिक ग्रन्थहरूमा उल्लेख छ । नेपाल शब्दको उत्पत्ति बारेमा ठोस प्रमाण नभएपनि एक प्रसिद्ध विश्वास अनुसार मरिची ऋषि पुत्र ने मुनिले पालन गरेको ठाउँको रूपमा यहाँको नाम नेपाल रहन गएको हो ।
नेपालको संविधान २०७२ अनुसार, नेपाल स्वतन्त्र, अभिभाज्य, सार्वभौमसत्ता सम्पन्न, धर्मनिरपेक्ष, समावेशी, लोकतन्त्रात्मक, समाजवाद उन्मुख, सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रात्मक राज्य हो । मूलतः संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाल एक दक्षिण एशियाली भूपरिवेष्ठित हिमाली राष्ट्र हो । नेपाल पृथ्वीको उत्तरी गोलाद्र्धमा अवस्थित संसारकै सर्वोच्च शिखर सगरमाथा र शान्तिका प्रतीक भगवान गौतम वुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनी रहेको देश हो । यसको भौगोलिक अक्षांश 〖२६〗^० 〖२२〗^’ उत्तरदेखि 〖३०〗^० 〖२७〗^’ उत्तरसम्म र 〖८०〗^० 〖०४〗^’पूर्वदेखि 〖८८〗^० 〖१२〗^’पूर्वसम्म देशान्तर फैलिएको छ । यसको कूल क्षेत्रफल १,४७,१८१ वर्ग कि.मि छ । यो क्षेत्रफल पृथ्वीको कूल क्षेत्रफलको ०.०३ % र एशिया महादेशको ०.३ % पर्दछ ।
राष्ट्रिय जनगणना २०६८ अनुसार नेपालको जनसंख्या लगभग २ करोड ६५ लाख छ । नेपालको पूर्वी सीमाना मेची नदीदेखि पश्चिमी सीमाना महाकाली नदीसम्मको कूल लम्वाई ८८५ कि.मि. छ । उत्तरदेखि दक्षिणको चौडाई भने एकनासको छैन । पूर्वी भाग भन्दा पश्चिमी भाग केही चौडा छ भने मध्य भाग केही खुम्चिएको छ । यसमा अधिकतम चौडाई २४१ कि.मि. र न्युनतम चौडाई १४५ कि.मि. रहेको छ। यसर्थ नेपालको सरदर चौडाई १९३ कि.मि. रहेको छ । नेपालको उत्तरमा चीनको स्वशासित क्षेत्र तिब्बत पर्दछ भने दक्षिण, पूर्व र पश्चिममा भारत पर्दछ । संसारका सबै भन्दा उच्च १४ हिमश्रृखलामध्ये ८ वटा नेपालमा पर्दछन् । लण्डनस्थित ग्रीन वीच मिनटाइम भन्दा पूर्वतर्फ रहेकाले गौरीशंकर हिमालको नजिक भएर जाने 〖८६〗^० 〖१५〗^’ पूर्वी देशान्तरलाई आधार मानी नेपालको प्रामाणिक समय ५ घण्टा ४५ मिनेट अगाडि मानिएको छ । राष्ट्रिय जनगणना २०६८ अनुसारनेपालका ८०५ भन्दा बढी नागरिक सनातन हिन्दू धर्म मान्दछन् जुन विश्वकै सबैभन्दा बढी प्रतिशत हिन्दू धर्मावलम्बी हुने राष्ट्र पनि हो । यस बाहेक बौद्ध, मुस्लिम, किराँत आदि धर्म मान्ने मानिसहरू पनि यहाँ बसोबास गर्दछन ।
यो पनि पढ्नुहोस्
