काठमाडौं–गृह मन्त्रालयले तराई मधेसकेन्द्रित प्रमुख दलसहित संघीय गठबन्धनको आह्वानमा हुन लागेको जेठ २ गतेको सिंहदरबार घेराउ कार्यक्रममा घुसपेठ हुनसक्ने भन्दै मातहत सुरक्षा निकायलाई ‘अलर्ट’ गराएको छ ।गृहले अनुहार मिल्ने विदेशी नागरिकको घुसपैठ र नियोजित घटना प्रमुख सुरक्षा चुनौती बन्नसक्ने निष्कर्ष निकालेको छ।
सरकारको विपक्षमा रहेका केही राजनीतिक दलले समेत आफ्ना कार्यकर्तालाई प्रदर्शनमा घुसपेठ गराएर आन्दोलन भड्काउने रणनीति बनाउनसक्ने सूचना प्राप्त भएको गृहले जनाएको छ । ‘प्रदर्शनकारीको भिडमा मिसिएर आयातित मान्छेले प्रहरीलाई बल प्रयोग गर्न उक्साउने र आन्दोलन भड्किए सरकारी दमनका नाममा तराई मधेसका जिल्लामा आन्दोलन चर्काउन मद्दत पुग्ने योजना आन्दोलनरत पक्षको छ,’ गृह उच्च स्रोतले भन्यो ।
गृह मन्त्रालय मातहत रहेका तीनै सुरक्षा निकायका इन्टिलिजेन्ससहित नेपाली सेनाको गोप्य सूचनामा कार्यक्रममा सहयोगका लागि नेपालसँग सीमा जोडिएका भारतका उत्तर प्रदेश र बिहारका नेतासँग मधेसकेन्द्रित दलले आग्रह गरेको उल्लेख छ । तराई मधेसका जिल्लाबाट काठमाडौं आउने प्रदर्शनकारीको समूहमा उनीहरूलाई मिसाएर आन्दोलन हिंसात्मक बनाउने रणनीति रहेको निष्कर्ष गृहको छ । ‘मधेसकेन्द्रित दलका नेता र सांसदसमेत भारतीय समकक्षीसँग निरन्तर सम्पर्कमा रहेको र आन्दोलनमा सहयोगका लागि आग्रह गरेको सूचना प्राप्त भएको छ,’ स्रोतले भन्यो ।
गृहलाई प्राप्त गोप्य सूचनापछि नेपाल–भारत सीमाका नाकामा समेत चौबिसै घन्टा अर्लट रहन सुरक्षा निकायलाई निर्देशन दिइएको छ । नाकामा खटिने प्रहरी र सशस्त्र प्रहरीले समूहमा हुल बाँधेर आउने नागरिकको विशेष जाँच गरिरहेका छन् । यस्तै आन्दोलन क्षेत्रबाहेक उपत्यकाका तीनै जिल्लामा रहेका प्रहरी युनिट, गण र राष्ट्रिय अनुसन्धान विभागलाई गत आइतबारदेखि नै आन्दोलनकेन्द्रित रहेर योजना बनाउन गृहले निर्देशन दिएको छ ।
गृह मन्त्रालयका प्रवक्ता सहसचिव यादवप्रसाद कोइरालाले देशको मुख्य प्रशासनिक क्षेत्रमा निषेधित क्षेत्रको घेरा तोड्न हरसम्भव प्रयास हुनसक्ने आकंलनअनुसार योजना बनेको बताए । उनले सम्भावित सुरक्षा चुनौती र त्यसको सामना गर्न गृहकार्य भइरहेको बताए । ‘देशको संविधान र कानुनको हदमा रहेर आन्दोलन गर्न सम्बन्धित पक्षलाई जानकारी दिने हो, कानुनविपरीत कार्य भए वा गरे कडा कारबाही हुनेछ,’ उनले नागरिकसँग भने ।
सिंहदरबार घेराउ कार्यक्रममा सोचेअनुसार नभए हिंसा भड्काएरै भए पनि तराई मधेसमा आन्दोलन गर्न जनमत जुटाउने रणनीति आन्दोलनरत पक्षको रहेको सूचनाअनुसार गृहले रणनीति बनाएको छ । आन्दोलनरत पक्षलाई सुरुमा आग्रह गर्ने, नमाने पक्राउ वा हदैसम्मको बल प्रयोग हुनसक्ने संकेत उसले दिएको छ । आन्दोलनरत पक्षले दलका नेतालाई गृहजिल्लाबाट कम्तीमा १० गाडी मान्छे राजधानी ओराल्न करिब एक महिना अघिदेखि नै सक्रिय बनाएको छ । तराई मधेसका १२ जिल्ला, काठमाडौं उपत्यका र पूर्वी पहाडी जिल्लाबाट करिब २२ हजार मान्छे आन्दोलनमा सहभागी हुनसक्ने प्रारम्भिक अनुमानका आधारमा सुरक्षा योजना तयार भएको छ ।
‘निषेधित क्षेत्रमा प्रवेश, तोडफोड र आगजनीजस्ता क्रियाकलाप कुनै पनि अवस्थामा सुरक्षा निकायले रोक्नेछ, काठमाडौंको आन्दोलन प्रभाव अन्य जिल्लामा हुन नदिन देशभरका सुरक्षा निकाय सचेत छन्,’ कोइरालाले भने ।
‘आवश्यक परे सेना’
सिंहदरबार घेराउको बहानामा देशभित्रका कुनै पनि जिल्ला र उपत्यकामा नियोजित घटना हुनसक्ने आकंलन गरेको गृहले जे पनि हुनसक्ने वा केही हुन नसक्ने भन्दै आवश्यक देखिए नेपाली सेनालाई समेत आन्दोलनको क्षति न्यूनीकरणका लागि सडकमा ओराल्ने तयारी गरेको छ । जिल्ला प्रशासन कार्यालयअन्तर्गत रहने सुरक्षा समितिले स्थानीय प्रशासन ऐन २०२८ अनुसार आन्दोलन भड्किए तत्काल सेनालाई टेकओभर गर्नसक्ने अधिकार दिने तयारी गरेको छ । नेपाल प्रहरी र सशस्त्र प्रहरी तथा सादा पोसाकका अनुसन्धान अधिकारीले प्रमुख जिल्ला अधिकारीको निर्देशनमा आन्दोलनमा कमभन्दा कम बल प्रयोग गर्ने पहिलो योजना गृहको छ । आन्दोलन हिंसात्मक हुने संकेत देखिए लाठीचार्ज र अश्रुग्यास प्रयोग गर्ने, बल प्रयोगगर्दै ढुंगामुढा गर्न थाले गिरफ्तार र गोली हान्नसक्ने अधिकार प्रजिअलाई दिएर कार्यक्रम संयमित बनाउने तयारी गृहको छ ।
महानगरीय प्रहरी कार्यालय, सशस्त्रको उपत्यका पृतना र नेपाली सेनाको उपत्यका पृतनाले सहयोगी भूमिकामा र जिल्लाका तीनै सुरक्षा निकाय आन्दोलनको पहिलो पंक्तिमा रहने जनाइएको छ । यसअघि विभिन्न समयमा भएका सिंहदरबार घेराउलगायत कार्यक्रममा अभ्यासबिनै सुरक्षाका लागि खटिँदै आएको सुरक्षा निकायले यसपटक आन्दोलनको साताअघि सोमबार सुरक्षा अभ्यास गरेको छ । सिंहदरबार घेराउको सुरक्षा रणनीतिअनुसार नेपाल प्रहरी र सशस्त्र प्रहरी सम्मिलित संयुक्त सुरक्षा फौजले पिक आवरमा सुरक्षा अभ्यास गरेको हो । महानगरीय प्रहरी कार्यालयका प्रमुख प्रहरी अतिरिक्त महानिरीक्षक प्रतापसिंह थापाले सुरक्षा निकायको नियमित अभ्यासका रूपमा सोमबार सिंहदरबार क्षेत्रमा अभ्यास गरिएको बताए । उनले सुरक्षाका लागि फिल्डमा खटिने अधिकारी र जवानसम्मले आफ्नो भूमिका र जिम्मेवारीमा स्पष्ट हुनलाई अभ्यास गरिएको बताए ।
आइजिपीको सुरक्षा ब्रिफिङ
प्रहरी महानिरीक्षक उपेन्द्रकान्त अर्यालसहितको टोलीले बिहीबार महानगरीय प्रहरी कार्यालयमा सुरक्षा ब्रिफिङ गर्ने भएका छन् । कार्यालयमा उपत्यकाका तीन जिल्लासहित मातहत गण, नगर प्रहरी, विमानस्थल र ट्राफिक प्रहरीका प्रमुख र परिचालन प्रमुखलाई बिहान हाजिर हुन कार्यालयले बुधबार बेलुका मात्र खबर पठाएको हो ।
