पार्टी र चाडपर्व होस् वा अन्य कुनै खुशी या दुःखको समय सकेसम्म रक्सी पिउने बहाना बनाइहाल्ने चलन हाबी हुँदै गएको छ नेपाली समाजमा । अझ शहरमा हुने प्रायः भोज पार्टीमा के युवा के बुढा सवै रक्सीले मात्तिएका हुन्छन् ।
रक्सी सेवनकै कारण विश्वभरी हरेक वर्ष ३३ लाख मानिसको मृत्यु हुन्छ । रक्सी सेवनका कारण दुई सय भन्दा बढी रोग लाग्न सक्छ । रक्सी सेवन गरी सवारी चलाउँदा हुने दुर्घटना र त्यसको क्षतिको अवस्था उस्तै भयावह छ । २०-३९ वर्ष उमेर समूहमा हुने मृत्युमध्ये २५ प्रतिशत रक्सी सेवनका कारण हुने गरेको तथ्याङ्कले देखाउँछ ।
(क) रक्सी सेवनले तुरुन्तै पुर्याउने हानीहरु
१. गाडी तथा मोटरसाइकल दुर्घटना, लड्नु, डुब्नु आदि ।
२. झैझगडा, होहल्ला-हुलहुज्जत, रिसइवी साँध्ने, आत्महत्या, हत्या जस्ता हिंसात्मक गतिविधि बढ्नु ।
३. यौनजन्य दुर्व्यवहार तथा अपराध, असुरक्षित यौनसम्पर्कले गर्दा अवान्छित गर्भधारण, एचआइभी एड्स जस्ता यौनजन्य रोगको संक्रमण ।
४. समयमै उपचार नगरेको खण्डमा ज्यानै जान सक्ने सम्भावना ।
(ख) दीर्घकालीन हानीहरु
रक्सी सेवनले तत्काल आनन्द देला, कसैलाई रमाइलो होला । तर, रक्सीको सेवनले मान्छेलाई पुर्याउने दीर्घकालीन हानीबारे रक्सी पिउनुअघि सोच्ने गर्नुहोला ।
१. क्यान्सर
रक्सी सेवनले मुख, घाँटी, पेट, पित्तनली, आन्द्रा, मलद्वार, फियो, कलेजोको तथा महिलामा स्तन क्यान्सर गराउँछ ।
२. हृदय रोग
रक्सीले मुटु रोग, हृदयाघात, उच्च रक्तचाप जस्ता ज्यान जाने रोग निम्त्याउँदछ ।
३. मस्तिस्क तथा स्नायु रोग
रक्सीको सेवनले मस्तिष्कघात हुन सक्छ । आँखाले धमिलो देख्नु, बोली लरबराउनु, हातखुट्टा लड्खडाउनु रक्सीले दिमागमा पार्ने खराब असरका लक्षण हुन् ।
४. कलेजोको क्षति
रक्सी सेवनकै कारण कलेजो रोगका बिरामीहरुलाई आँखा पहेँलो हुने, पेट सुन्निने, जिउ फुल्ने, रगत बान्ता हुने आदि समस्या आउँछन् ।
५. पाचन प्रणालीका रोगहरु
रक्सी पिउनेहरुलाई भोक नलाग्ने, पेट पोल्ने, अपच हुने, पेट तथा अन्द्रामा घाउ हुने, प्वाल पर्ने, रक्तस्राव हुने जस्ता पाचन सम्बन्धी समस्या देखा पर्छन् ।
६. कुपोषण
रक्सी सेवनका कारण सास फेर्न गाह्रो हुने, थकाइ लाग्ने, शरीर कमजोर हुने, हात खुट्टा झम्झमाउने, स्मरण शक्ति एवं एकाग्रता हराउँदै जाने जस्ता समस्या देखिन्छन् ।
७. क्षयरोग
शरीरले संक्रमणबाट लड्न सक्ने क्षमता गुमाउँदा क्षयरोग जस्ता संक्रामक रोग लाग्ने सम्भावना बढ्छ ।
८. मानसिक रोग
रक्सी सेवनले डिप्रेसन, अनावश्यक चिन्ताजस्ता मानसिक रोग उत्पन्न गर्छ ।
९. बाँझोपन
रक्सी सेवन गर्ने महिलामा गर्भ नबस्ने तथा बाँझोपनको सम्भावना बढी हुन्छ ।
उपचार
१. यस्ता वस्तुको सेवन रोक्नु नै सवैभन्दा ठूलो उपचार र उपलब्धि हुने देखिन्छ । रक्सी खाने समय ९ बजेपछि मात्र कम स्केलमा बिक्री गर्ने समय तोक्न सके मात्र ठिक हुने देखिन्छ ।
*डा. राम बहादुर बोहरा नेपाल वैकल्पिक चिकित्सा विकास परिषद नवलपरासीको अध्यक्ष, बरिष्ट आयुर्वेद डाक्टर, साइन्स इन्फोटेक र नेपालपत्रका सल्लाहकार तथा नेपालपत्रको स्वास्थ्य स्तम्भकार हुनुहुन्छ ।
