काठमाडौँ । पृष्ठभूमि : प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले हिजो सोमबार बिहान एक्कासी पशुपतिनाथको दर्शन गरेका थिए । मन्दिरमा विश्व शान्ति एवं राष्ट्र कल्याणको सङ्कल्प गर्दै विशेष पूजासहित सवा लाख दीप प्रज्ज्वलन गरेका छन् । पत्नी राधिका शाक्यसहित बिहान करिब ८ बजे पशुपतिनाथ मन्दिर पुगेका ओलीले पशुपति परिक्रमा विधिअनुसार मन्दिर घुमेर विशेष पूजा गरेका पशुपति क्षेत्र विकास कोषका सदस्य सचिव डा. प्रदीप ढकालले जानकारी दिएका थिए ।
सोही क्रममा ओलीले पशुपति क्षेत्रका गतिविधिका बारेमा पनि जानकारी लिएका थिए । पशुपति क्षेत्रलाई विश्वको वैदिक सनातन धर्मावलम्बीको पवित्र स्थलका रूपमा विकास गर्न उनले कोषका पदाधिकारीलाई निर्देशन समेत दिएका थिए । कार्यक्रममा संस्कृति मन्त्री भानुभक्त ढकाल, प्रधानमन्त्रीका परराष्ट्र मामिला सल्लाहकार डा. राजन भट्टराई तथा काठमाडौँका प्रमुख जिल्ला अधिकारी कालीप्रसाद रिजाल लगायतको सहभागिता थियो ।
पशुपति क्षेत्रमा प्रधानमन्त्री ओलीलाई कोषका सदस्य सचिव ढकाल, कोषाध्यक्ष डा.मिलनकुमार थापा र कोष सञ्चालक परिषद्का सदस्य लगायत कर्मचारीले स्वागत गरेका थिए । विशेष पूजापछि पशुपतिका मूल भट्ट रावल गणेश भट्टले ओलीलाई टीका र प्रसाद प्रदान गरेका थिए । मूलसहित चारैजना भट्ट विशेष पूजामा सहभागी भएका कोषले जनाएको थियो ।
हिन्दू राज्य पुन:स्थापनाको लागि भाजपाबाटै दबाब
नेपाललाई हिन्दू राज्य पुन:स्थापना गर्नको लागि दिल्लीबाटै दबाब आएको पनि केहि विदेशी संचार माध्यमहरुले लेखेका छन् । छिमेकी राष्ट्र भारतमा अति हिन्दू राष्ट्रवादीहरू नेपालमा अस्थिरता सिर्जना गर्ने गरी आफ्ना गतिविधि बढाइरहेको ती संचार माध्यमले लेखेका छन् ।
हालै हङकङको प्रसिद्ध पत्रिका साउथ चाइना मर्निङ पोष्टमा भारतीय मूलकी दक्षिण एशिया र दक्षिण पूर्व एशियाको विषयमा कलम चलाउने पत्रकार सोनिया सरकारको नेपालको राजनीतिक प्रणाली परिवर्तन सम्बन्धमा एउटा ठूलो प्रकाशित आलेखमा भारतका हिन्दू राष्ट्रवादीहरूले नेपालमा हिन्दू राज्य स्थापना र धर्मनिरपेक्षताको खारेजीको एकमात्र उद्देश्यसहित सहयोग गर्ने उल्लेख भएको छ ।
यसका लागि भारतीय जनता पार्टीसहित यस अभियान सम्बद्ध हिन्दूवादीहरूले अभियान समेत सञ्चालन गरिरहेको उल्लेख छ । यसका लागि प्रायजसो उनीहरूले हिन्दू समूहहरूको निर्माण र सामाजिक प्रभाव अभिवृद्धि गर्ने कार्यमा ध्यान केन्द्रित गरेको भन्दै पत्रकार सोनियाको नाममा सो आलेख साउथ चाइना मर्निङ पोष्टको जनवरी १९, २०२१ (२०७७ माघ ६ गते) को अंकमा ‘दिस विक इन एसिया’ स्तम्भमा प्रकाशित भएको छ ।
ओलीको पशुपतिनाथको दर्शनवारे राजनीतिक विश्लेषकहरु र टिप्पणीकारहरुको धारणा
कतिपय कम्युनिष्ट विचारधाराका टिप्पणीकारहरुले त केहि समय अघिदेखि नै केपी ओलीले नेतृत्व गरेको नेकपा कम्युनिष्ट पार्टी नभएको र स्वयम् ओलीले पनि यो कम्युनिष्ट पार्टी होइन भनेर अन्तर्वार्ता दिएकोमा ओलीका यस्ता गतिविधि र यस दर्शनले झन् छर्लंग परेको पनि भन्ने थालेका छन् । साथै केपी ओली पनि कम्युनिष्ट आन्दोलनभित्रको पात्र अव होइन भन्ने कुरा प्रमाणित गरेको रुपमा बुझ्नुपर्ने उनीहरुको तर्क रहेको छ ।
केहि राजनीतिक विश्लेषकहरुका अनुसार संसदीय राजनीतिक व्यवस्थाभित्रको घिनलाग्दो खेलभित्र राजनीतिज्ञहरुले विभिन्न धार्मिक सम्प्रदायलाई लोभ्याउन र प्रभावित गर्न अपनाउने अनेक हत्कण्डाहरु जस्तै ओलीको यो कदमलाई हेर्नुपर्ने विश्लेषण गरेका छन् ।
नेपालमा हिन्दु धर्म सापेक्ष देश बन्नुपर्छ भन्ने जमातको मन जित्न वा समर्थन लिनका लागि पशुपतिनाथको दर्शन गरेको हुनसक्छ भन्ने टिप्पणी कम्युनिष्ट विचारधाराका ती टिप्पणीकारहरुले गरेका छन् । केपी ओलीले हिन्दु धर्मको ब्रम्हास्त्र छोडेमा आफूलाई अरु जोसुकैले राजनीतिक अन्य अस्त्र छोडेपनि असर नगर्न सक्ने पनि अनुमान गर्न सकिन्छ ।
ओलीको पशुपतिनाथको दर्शनले राजनीतिक दललाई पर्ने असर
आगामी २०७८ साल वैंशाख १७ गते र वैंशाख २७ गते चुनावको मिति घोषणा भएको छ । तर घोषित मितिमै निर्वाचन हुनेमा आशंका बढिरहेका बेला यतिबेला मुलुकभित्र र बाहिर हालको गणतन्त्र, संघीय प्रणाली, धर्म निरपेक्षता जस्ता नेपालको संविधानले संस्थागत गरेका आधारभूत मान्यताप्रति प्रश्न उठाउन थालिएको छ ।
मूलतः व्यवस्था पक्षधर शक्तिहरूकै बीचमा सिर्जना भएको आपसी अविश्वास, फूट, द्वन्द्व र विद्यमान अस्थिरताका कारण मुलुक कतै नयाँ खालको द्वन्द्व र मुठभेडको अवस्थातिर जाने त होइन भन्ने अन्योलपूर्ण अवस्था रहेको छ । यही पृष्ठभूमि र सन्दर्भमा अहिलेको अन्योलपूर्ण र अस्थिर राजनीतिबाट मौकाको फाइदा उठाउन मुलुकभित्र र बाहिरका अति दक्षिणपन्थी राजावादी शक्तिहरूको सक्रियता बढेर गएको पाइएको छ ।
केहि समयअघि मात्र देशका विभिन्न शहरहरूमा ‘राजा आऊ, देश बचाऊ’ को नारामा विभिन्न नारा-जुलुस र र्याली गरी संघीयता र धर्मनिरपेक्षताको खारेजीको माग गरेका थिए । यसरी पशुपतिनाथमा प्रधानमन्त्री ओलीले दर्शन गर्नु हिन्दूराज्य पक्षधरका लागि सुखद संकेतकै रुपमा लिन सकिन्छ ।
२०७० सालको निर्वाचनमा गाई चुवाव चिन्ह लिएर समानुपातिक ठुलो सफलता हासिल गरेका कमल थापाले सत्ता र शक्तिको लागि आफ्नो एजेण्डालाइ छोडेको भने उनमा आरोप लाग्दै आएको थियो र अझसम्म पनि कायम नै छ । कमल थापा र उनको नेतृत्वमा रहेको पार्टी राप्रपामाथि हिन्दु राष्ट्रवादीहरुको विश्वास घट्दै गएको पछिल्ला चुनावहरूले देखाएका छन् ।
नेपाली काँग्रेसका महामन्त्री डा. शशांक कोइरालाले हिन्दु धर्मको पक्षमा समय-समयमा वकालत गर्ने गरेका छन् । उनले आफू हिन्दु धर्मको पक्षमा रहेको उल्लेख गर्दै मुलुकलाई धर्म निरपेक्ष राष्ट्र बनाउने कि नबनाउने भन्ने विषयमा निर्णय लिन जनमत संग्रह गर्न सरकारसँग माग समेत गरेका थिए ।
साथै प्रमुख प्रतिपक्ष दल नेपाली काँग्रेसभित्र कहिलेकाहिं हिन्दु राष्ट्रको कुरा उठाएर नेतृत्वमा आउन कुटनीति अपनाउने नेताहरु हालत पनि संकटमा पर्ने देखिन्छ । यसको दिर्घकालिन असर सनातन हिन्दु धर्मावलम्वीलाई फाइदा पुगेतापनि हिन्दु राष्ट्र र राजसंस्थाको वकालत गरेर हिडने कमल थापा लगायतका पुराना राजावादीहरु र नव राजावादीहरु चुनावमा भने पत्तासाफ हुने नै देखिन्छ ।
पशुपतिनाथको दर्शन गरेर ओलीले दिन खोजेको राजनीतिक सन्देश
प्रधानमन्त्री ओलीले किन अचानक पशुपतिनाथको दर्शन गरे भन्ने चासो आम नेपाली संचेत नेपालीमा बढेर गएको छ । ओलीले हिजो सोमबार बिहान एक्कासी पशुपतिनाथको दर्शन गरेपछि नेपाली राजनीतिक वृत्तमा यसलाई चासोको साथ हेरिएको छ ।
प्रधानमन्त्री हुँदा सपथ लिँदा समेत ईश्वरको नाममा सपथ नखाने जनताको नाममा भनेर सपथ खाने भौतिकवादी कम्युनिष्ट पार्टीको प्रधानमन्त्री ओलीले यसरी एकाएक पशुपतिनाथको दर्शन गर्नुलाई विशेष अर्थको रुपमा लिइएको छ किनभने कम्युनिष्टहरू भौतिकवादमा विश्वास गर्ने भएकोले धर्मकर्ममा धेरै कम्युनिष्ट नेताहरू संलग्न हुदैनन् ।
नेपाली राजनीतिक इतिहासमा पनि पशुपतिनाथमा गएर ‘संकल्प’ पूजा गर्ने ओली पहिलो कम्युनिष्ट प्रधानमन्त्री हुन सक्छन् । यसअघिका कुनै कम्युनिष्ट प्रधानमन्त्रीहरूले पशुपतिमा लगायत कुनै मठमन्दिरमा गएर निजी पूजाआजा गरेको त्यति सुनिएको थिएन ।
ओलीले पशुपतिनाथमा गएर गरेको पूजामा उनको निजी आस्था जेभएपनि यसमा लुकेको राजनीतिक सन्देशले भने ठुलो अर्थ राखेको छ । प्रतिनिधिसभा विघटन गरेर निर्वाचनको मिति समेत घोषणा गरेका ओली त्यही राजनीतिक सन्देशलाई अघि बढाउने उद्देश्यले ‘विशेष पूजा’ गर्न पशुपति पुगेको देखिन्छ ।
पछिल्ला दिनहरूमा प्रधानमन्त्री ओलीले पूर्वीय दर्शन, पूर्वीय सभ्यता, संस्कार तथा रितिरिवाज जस्ता कुरामा जोड दिदै आफ्ना विचार-अभिव्यक्तिमा उनी पूर्वीय समाज र दर्शनको सन्दर्भ बारम्बर जोड्ने गरेका छन् । यो धर्म, दर्शन र संस्कारमा मात्र सीमित नभएर यसभित्र लुकेको राजनीतिक स्वार्थको ठुलो खेल रहेको अनुमान गर्न सकिन्छ ।
केही महिनाअघि उनले राम नेपालमै जन्मेका हुन्, अयोध्या नेपालमै छ भनेर सार्वजनिक रूपमै दाबी गरेका थिए । नेपालमा धर्म र संस्कृतिलाई समाजको मूल आधार मान्ने एउटा ठुलो सनातन धार्मिक समुदाय रहेको छ । नेपालमा राजतन्त्र हटेपछि त्यसलाई नेतृत्व गर्ने भरपर्दो राजनीतिक शक्ति नभएको अवस्थामा यसले ओलीलाई ठुलो फाइदा हुने अवश्य नै देखिन्छ ।
ओली त्यही पुरातन र सनातन विचारधाराको समुदायलाई आफूतिर तान्न हिजो पशुपतिनाथको ढोका ढकढक्याएको हुनसक्ने विश्लेषण गर्न सकिन्छ । यसरी ओलीले हिन्दु धर्मको सहारा लिएर अधिकांश नेपालीको मन जित्ने हत्कण्डा अपनाएको आंकलन गर्न सहजै सकिन्छ ।
तस्वीर सौजन्य : प्रधानमन्त्रीको सचिवालय
