स्याचुरेटेड फ्याट र अनस्याचुरेटेड फ्याट
हामीहरुले विभिन्न पत्रपत्रिका र समाचार माध्यममा पढ्दै र सुन्दै आइरहेका छौं कि स्याचुरेटेड फ्याट (Saturated Fat) हाम्रो शरीरको लागि हानिकारक हुन्छ भनेर । उक्त स्याचुरेटेड फ्याट एक प्रकारको लिपिड (Lipid) हो जसमा अणुको संरचना (Molecular Structure ) हेर्ने हो भने कार्बन, हाइड्रोजन र अक्सिजन रहेको हुन्छ। त्यसैगरी अनस्याचुरेटेड फ्याट (Unsaturated Fat) मा पनि कार्बन, हाइड्रोजन र अक्सिजन तत्वहरु नै रहेको हुन्छ।
स्याचुरेटेड र अनस्याचुरेटेड फ्याटमा भिन्नता
स्याचुरेटेड फ्याटको अणुको संरचना हेर्ने हो भने कार्बन र कार्बन वीच एउटा मात्र बोन्ड (परमाणुलाई बाँध्ने बल ) हुन्छ भने अनस्याचुरेटेड फ्याटमा भने कार्बन र कार्बनको वीचमा एकभन्दा बढी बोन्ड हुन्छ।
स्वास्थ्यको लागि स्याचुरेटेड भन्दा अनस्याचुरेटेड फ्याटनै फाइदाजनक हुन्छ । तोरी, मकै सूर्यमुखी, अलिभ ,भटमास , नरिवल आदिको तेल भनेको अनस्याचुरेटेड फ्याटनै हो, जुन स्वास्थ्यको लागि फाइदाकरक हो ।
बजारमा पाइने ठोस घ्यु ( डालर घ्यु ) स्याचुरेटेड फ्याट हो भने तरल तेल अनस्याचुरेटेड फ्याट हो । जनावरको बोसो पनि एक प्रकारको स्याचुरेटेड फ्याट नै हो त्यसैले यो खानु राम्रो हुँदैन । उक्त बोसोलाई सोडियम वा पोटासियमको अल्काली ( क्ष्यार ) ( NaOH , KOH ) संग प्रतिक्रिया गरेमा साबुन (soap) बन्दछ।
*रसायनशास्त्रमा स्नातकोत्तर तह (एमएस्सी) गरेका राम ठकुरी नेपालपत्रका सह-सम्पादक हुन् । उनका लेखहरु बैज्ञानिक, अनुसन्धानात्मक र जानकारीमुलक हुन्छन ।
